Củ hoàng tinh hay còn gọi củ cây cơm nếp được truyền lại từ bao đời nay như một món ăn bổ dưỡng, một vị thuốc tốt cho cơ thể và được coi là vị thuốc quý. Người xưa thường dùng củ này như các loại khoai thông thường ăn qua bữa. Tuy nhiên sau này, khoa học nghiên cứu ra cây rất tốt trong điều trị một số bệnh lý, nhưng đang dần bị quên lãng do thị trường thuốc tây thịnh hành và trở nên khan hiếm.
Mô tả củ hoàng tinh
Có rất nhiều người đã nhầm tưởng của hoàng tinh là củ dong vì có bề ngoài khá giống. Hoàng tinh mang màu vàng đặc trưng như sự tinh túy từ đất. Là loại cây thân thảo có độ cao từ 1-2m, thân to từ 1-2cm không lông, không gai, nhẵn và thân trong rỗng.
Củ hoàng tinh có cấu trúc mọc như củ khoai mì, củ sắn. Củ có màu trắng ngả vàng, nhăn và vết thâm, cắt tự nhiên. Chiều dài củ có thể lên đến 35-40cm, ngang dưới 10cm. Lá mọc thành cụm từ 5-7 lá, lá thuôn dài, cuộng lá dài. Hoa hoàng tinh mọc ra từ kẽ, nách lá thuôn dài từ cụm khoảng 10 bông. Thường có màu đỏ và đôi khi xuất hiện màu hồng mọc rũ xuống đất khá lạ. Quả lại có màu tím lam mọng nước hình cầu hoặc hình xoan.
Xem thêm: Cây Lạc Tiên chữa mất ngủ, ổn định thần kinh, mệt mỏi, tim mạch
Khu vực phân bố thường ở vùng núi, phía bắc có không khí loãng, lạnh tầm cao từ 1200m như Lào cai, Sơn la, Điện Biên… Đôi khi vẫn được tìm thấy ở khu vực vùng núi cao Tây Nguyên, Lâm Đồng. Người dân vẫn thường thu hoạch củ hoàng tinh vào mùa đông hay thu. Tránh vào mùa xuân vì lúc này cây nhiều nước sẽ phải phơi khô hay chuyên chở cật lực hơn.
Thành phần và công dụng của củ hoàng tinh
Của hoàng tinh thường được rửa sạch phơi khô thành một loại dược liệu mềm, dẻo, màu đen, vị ngọt, có mùi thơm với thành phần hóa học chủ yếu là manose, polysaccharid, 4 saponin steroid là các kingianosid A, B, C, D rất tốt cho chữa bệnh và hỗ trợ sức khỏe.
Dân gian và các thầy thuốc lương y đã truyền lại những bài thuốc chữa bệnh hữu hiệu như:
- Hỗ trợ thiếu máu dẫn đến suy nhược, chán ăn, người gầy yếu: Hà thủ ô và hoàng tinh vẫn luôn là thần dược trong hỗ trợ thiếu màu. Sử dụng củ hoàng tinh 20g sắc cùng hà thủ ô 10g, thục địa 10g, rễ đinh lăng 10g, tam thất 8g. Mỗi ngày dùng 10g sắc uống khoảng 1 tháng tình trạng sẽ cải thiện đáng kể.
- Chữa đái tháo đường: Dùng củ hoàng tinh 20g, sinh địa 20g, hoàng kỳ 20g, trạch tả 10g, hoàng liên 10g, nhân sâm 10g, địa cốt bì 10g. Tất cả đều được phơi khô, tán thành bột thành hỗn hợp đều dùng để sắc uống mỗi lần 5g trong 3 lần/ngày.
- Trị lao phổi: Hoàng tinh chế thành cao lỏng ( mỗi ml có 5g thuốc), mỗi lần uống 10ml, ngày 4 lần. Đã trị 19 ca, có kết quả 84,2% trong đó khỏi 21,0%, đờm chuyển âm tính 66,6% ( Phùng Ngọc Long, Báo cáo về Hoàng tinh trị lao phổi, Báo Y học Triết giang 1960,4:43).
- Trị nấm chân tay: Dùng Hoàng tinh 100g xắt nhỏ cho vào lọ thêm cồn 75% 250ml, bịt kín ngâm trong 15 ngày, lọc qua gạc 4 lớp, vắt hết nước bỏ xác, thêm dấm thường 150ml trộn đều. Rửa sạch vùng bị nấm lau khô, bôi thuốc ngày 3 lần. Đã trị 67 ca, khỏi 55 ca, tiến bộ 12 ca ( Đới vi Quần, Trị nấm chân tay bằng bôi ngoài cồn dấm Hoàng tinh, Tạp chí Trung y Sơn đông 1986,5:47).
- Dùng cho người làm việc vất vả, stress: Dùng goàng tinh 20g, ý dĩ 10g sắc với 800ml nước, cô cạn còn khoảng 1 nửa sau đó chia đều làm 3 lần uống trên ngày.
- Trị suy nhược cơ thể sau khi mắc bệnh: Thường phối hợp với Kỷ tử, Sinh địa, Hoàng kỳ, Đảng sâm dùng bài: Hoàng tinh thang: Hoàng tinh 24g, Kỷ tử 12g, Sinh địa 20g, Hoàng kỳ 12g, Đảng sâm 12g, sắc nước uống.
- Chữa rối loạn thần kinh thực vật: củ hoàng tinh 180g, 90gr mỗi loại gồm câu kỷ, sinh địa, bạch thược, hà thủ ô, 60gr mỗi loại đương quy, hoàng kỳ, đảng sâm, táo nhân, 30gr mỗi loại mạch môn, cúc hoa, hồng hoa, bội lan, xương bồ, viễn chí. Tất cả đem ngâm cùng với 6 lít rượu trắng hay rượu nếp trên 40 độ trong khoảng 1 tháng là có thể sử dụng. Ngày uống 3 lần, mỗi lần một chén nhỏ trước ăn khoảng 5ml.
- Hỗ trợ ho ra máu: sử dụng 1kg hoàng tinh đã phơi khô thái nhỏ hoặc dùng lloaij đã tán bột trộn đều cùng, 300g bách bộ, 500g bạch lập đã tán nhỏ thành bột. Có thể dùng hồ giấm hoặc mật ong rồi vo lại thành viên nhỏ để khô ráo và dùng mỗi lần 15 viên, dùng 3 lần/ ngày.
Tìm hiểu: Củ bách bộ thần dược trị ho, chữa đau bụng , chữa lao phổi
- Làm đen tóc, bớt bạc: Dùng lượng bằng nhau các loại gồm Hoàng tinh, Thương truật, Địa cốt bì, lá Trắc bá, Thiên môn để ngâm với rượu nếp trên 40 độ. Tầm 1 tháng có thể mang ra sử dụng để uống trước bữa ăn 1 ly nhỏ. Kiên trì sẽ giúp tóc chắc khỏe và đen.
- Hỗ trợ ngưng tăng độ và cận thị: Đậu đen là một loại đậu có thành phần lớn giúp sáng mắt, khỏe mắt. Khi kết hợp cùng Hoàng tinh 900gr, Đậu đen 100gr, Đường trắng 150gr, điều chế thành sirô cô đặc. Mỗi người uống mỗi lần 20ml chia làm ngày 2 lần.
- Trị nấm, ghẻ lở chân tay: Dùng 100g Hoàng tinh đã sắt nhỏ tráng qua cồn 75%, bịt kín ngâm trong 15 ngày sau đó đem lọc, vắt hết sạch nước bỏ xác. Dùng nước trên trộn cùng dấm ăn khoảng 150ml. Dùng hỗn hợp này thoa đều lên vùng bị nấm, lở ngày 3 lần. trước khi bôi cần vệ sinh sạch vùng bị nấm tránh vi khuẩn.
- Trị lao phổi: Hoàng tinh chế thành cao lỏng cùng với đường thành hỗn hợp sệtmỗi lần uống 10ml, ngày chia làm 4 lần uống.
- Trị chứng huyết áp thấp: Dùng Hoàng tinh 30g, Đảng sâm 30g, Chích thảo 10g, sắc nước uống, ngày 1 thang. Trị 10 ca đều có kết quả khỏi trước mắt ( Diệp thế Thương, trị 10 ca huyết áp thấp dùng bài Đảng sâm, Hoàng tinh, Cam thảo thang, Tạp chí Y trung cấp 1981,12:31).
- Trị chứng lipid huyết cao: Dùng viên hạ mỡ ( Hoàng tinh, Hà thủ ô, Tang ký sinh) uống liên tục trong 2 tháng. Trị 86 ca, kết quả cholesterol hạ bình quân 38,2 – 47,1mg%, tỷ lệ kết quả 87,9% ( Chu dục Nhân và cộng sự. Một số tình hình điều trị chứng lipid máu cao bằng Trung thảo dược, Báo Tân y học 1977,45:211).
- Chữa yếu sinh lý: củ hoàng tinh 20g, hà thủ ô, ý dĩ, rễ đinh lăng, hoài sơn, kỷ tử, long nhãn, cám nếp mỗi loại 12g, trâu cổ, cao ban long mỗi loại 8g, sa nhân 6g. Sắc uống ngày 1 thang. Sắc cùng 1 lít nước cô cạn còn 400-500ml chia ra uống 3 lần/ngày.
Đối tượng sử dụng và những lưu ý:
- Người làm việc nhiều, mệt mỏi và áp lực lâu ngày.
- Người mới ốm dậy, thân thể còn yếu, sức đề kháng kém.
- Người hay bị ho khan, ho có đờm, làm việc lao lực.
- Người bị máu xấu gây bạc tóc sớm.
- Học sinh, sinh viên, dân văn phòng làm việc nhiều dưới tác động từ ánh sáng xanh của máy tính hay điện thoại gây mỏi mắt, cận thị.
- Chính vì hoành tinh có thành phần dược tính chính vì thế không nên lạm dụng và dùng với liều lượng lớn mà không tham khảo ý kiến thầy thuốc.
- Người bị tiểu đường, huyết áp thấp.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây hoàng tinh
Cây hoàng tinh mọc hoang ở những nơi rừng ẩm, đất nhiều mùa trên các núi có lẫn đá xanh, ở các tỉnh miền Bắc. Quanh thị trấn Sapa có nhiều. Cho đến nay, ta vẫn dùng những cây mọc hoang, chưa ai chú ý trồng. Nếu bạn muốn trồng cây hoàng tinh thì đào lấy những mẩu thân rễ có ít nhất 2 đốt đem về trồng ở nơi đất tốt và mát.
Tìm hiểu: Đương Quy tăng sức đề kháng, suy nhược, thiếu máu cải thiện sức khỏe.
Thường sau 5 năm mới thu hoạch. Hái thân rễ vào mùa thu hoặc mùa xuân, tốt nhất vào mùa thu vì thân rễ chứa ít nước, có những nơi thu hái gần quanh năm từ tháng 4 đến tháng 10. Được biết củ hoàng tinh trông giống hệt với củ giong hay củ mì tinh. Tuy nhiên hai loại này về tính chất hoàn toàn khác nhau. Củ mì tinh là một dạng lương thực, thực phẩm chưa có nghiên cứu nào cho rằng có thể chữa bệnh hay hỗ trợ chữa bệnh.
Cây hoàng tinh hiện nay khá hiếm do bị khai thác và nhân giống có phần hạn chế do người dân cũng chưa hiểu biết nhiều về công dụng của nó. Chính vì thế khi tìm mua cần phải sáng suốt lựa chọn địa chỉ uy tín, cung cấp sản phẩm chất lượng và tránh nhầm lẫn với một số họ cây tương tự về hình dáng bên ngoài.
Nguồn: https://www.tudiencaythuoc.com/