Sơn thù du hay còn gọi là thù nhục hay táo bì. Là loại thảo dược rất được quan tâm ở các nước láng giềng như Trung Quốc bởi công dụng tuyệt vời trong chữa các bệnh khó nói ở đấng nam nhi. Quả là loại thảo dược quý và quan trọng trong các bài thuốc chữa bệnh cũng như hỗ trợ sức khỏe. Các bệnh phụ khoa tế nhị ở phụ nữ…. Cùng tìm hiểu vì sao sơn thù du nó lại nổi tiếng?
Sơn thù du là gì?
Đặc điểm
Sơn thù nhu có tên dược là Fructus comi được trồng để lấy quả. Thường thu hoạch vào tháng 10 hằng năm dùng làm thuốc. Cây có độ cao tâm 3-4m, cành nhỏ không lông màu nâu sẫm. Lá mọc đơn đối xứng có cuống dài, đầu nhọn có mép nguyên rộng khoảng 3cm và dài khoảng 5cm.
Hoa có 4 lá đài và 4 cành tràng, 4 nhị, bầu hạ. Quả hạch hình trái xoan trông mọng nước, nhỏ bằng đầu ngón tay hình trái xoan. Chín có màu đỏ tươi, mọng và nhẵn. Khi phơi khô nhăn nheo như táo tàu. Sơn thù du có vị chua, tính bình, đi vào phần khí của hai kinh can và thận. Thường là thành phần không thể thiếu trong chữa các bệnh cho nam nhi và nữ nhi như kinh nguyệt không đều, thận hư, trị ra mồ hôi…
Bộ phận dùng làm thuốc
Quả chín khô, bỏ hạt. Loại dầy, mập, mầu hồng, có dầu ẩm là loại tốt. Loại cùi mỏng, mầu nhạt hơn là loại vừa. Hạt không dùng làm thuốc (Dược Tài Học). Sơn thù hình phiến hoặc hình nang, đa số đã bị vỡ, nhăn, dài 1 – 1,5cm, cùi dầy không đến 0,12cm. Mặt ngoài mầu hồng tím hoặc mầu đen tím, nhăn, có miệng rạch bỏ hột, 1 đầu có rốn nhỏ hình tròn. Mầu đậm, mặt trong mầu tương đối nhạt hơn, không trơn bóng. Không mùi, vị chua, chát, hơi đắng (Dược Tài Học).
Tác dụng dược lý
- Tác dụng kháng khuẩn: Nước sắc Sơn thù, in vitro, có tác dụng ức chế Staphylococus aureus (Trung Dược Học).
- Tác dụng ức chế ngưng tập máu: Chích dịch chiết Sơn thù với liều 1.0g/kg, 0.5g/kg cho thỏ nhà thấy có tác dụng ức chế ngưng tập tiểu cầu (Lý Sĩ Mậu, Trung Quốc Y Dược Học Báo 1988, 3 (3) : 31).
- Tác dụng tổng quát: Nước sắc Sơn thù chích tĩnh mạch chó đã gây mê thấy có tác dụng lợi tiểu và hạ áp với liều nhỏ đối với serum Glucose (Trung Dược Học).
Công dụng của sơn thù du
Người ta tìm thấy trong sơn thù du có chứa các hoạt chất như glucosid, terpenoid, saponin, vitamin A, các acid ursolic, acid gallic, malic… có tác dụng trong kháng khuẩn, chống co giật, chống lão hóa rất có lợi cho sức khỏe. Theo đông y có vị chua, tính bình, không độc. Dùng trong điều trị một số bệnh lý:
- Hỗ trợ kinh nguyệt ra không đều ở phụ nữ, rối loạn nội tiết tố, băng huyết hoặc rong kinh: Dùng 30gr sơn thù du sắc cùng 7gr nhân sâm cùng nửa lít nước cô cạn còn một nửa dùng 3 lần/ngày.
- Trị tăng cholesterol trong máu: 10gHoài sơn, 10g Sơn thù du, 20g Thục địa 20g, 8g Trạch tả, 8g Phục linh, 8g Đơn bì đem trộn chung với rửa sạch, có thể sao vàng hạ thổ sau đó đem sắc cùng khoảng 1 lít nước chia làm 3 lần uống.
- Điều trị chứng thận hư: Dùng 6g mỗi loại bao gồm sơn thù du, thạch xương bồ, địa hoàng, cam cúc hoa, hoàng bá, ngũ vị tử đem sắc uống hằng ngày. Uống trong thời gian khoảng 10 ngày. Nếu tình trạng cải thiện có thể nghỉ 1 tuần và tiếp tục dùng thuốc tiếp. Ngoài ra còn có thể dùng sơn thù du ngâm rượu, sử dụng trước bữa ăn một chén nhỏ.
- Điều trị tiểu đem, tiểu dắt, đi tiểu nhiều lần: dùng 150g sơn thù du, 300gr thục địa, 150g hoài sơn, 10g đan bì, 10g trạch tả, 10g bạch linh. Tất cả đem nghiền thành bột vo viên bằng hồ giấm hoặc mật ong. Ngày uống từ 8-12g.
- Bài thuốc chữa chứng đau xương óc: dùng Cam cúc hoa, mạch môn, thục địa hoàng, sữa mẹ, ngưu tất, nhân sâm, sa uyển tật lê và sơn thù du mỗi vị 4g. Đem sắc uống, ngày dùng 1 thang. Sử dụng liên tục trong vòng 20 ngày.
- Trị chứng ra mồ hôi, mồ hôi trộm ở trẻ nhỏ: dùng sơn thù 10g, phù tiểu mạch 12g, sinh mẫu lệ 15g. Đêm mẫu lệ đun sôi trước 15 phút sau đó cho 2 nguyên liệu còn lại vào sắc chung chia làm 3 lần uống trong ngày.
Tìm hiểu: Củ ba kích chữa yếu sinh lý, bộ thận tráng dương kéo dài thời gian quan hệ.
- Cố kinh cầm máu: sơn thù 40g, nhân sâm 4-8g. Sắc uống. Chữa phụ nữ yếu mệt, giảm tiểu cầu, kinh nguyệt quá nhiều. Lưu ý: người huyết nhiệt sinh ra các chứng như trên thì không dùng.
- Điều trị bệnh đau xương óc: Dùng 4gr mỗi loại bao gồm sơn thù du, sữa người, xa uyển, bạch tật lê, thục địa hoàng, nhân sâm, mạch môn, ngưu tất, cam cúc hoa sắc cùng nửa lít nước uống 3 lần/ngày. Kiên trì khoảng một tháng.
- Điều trị suy nhược cơ thể và thần kinh do thận hư: Dùng Xạ hương 0.1g, sơn thù nhục, đương quy và bổ cốt chỉ mỗi vị 10g. Đem các vị tán thành bột mịn, sau đó luyện với mật làm thành viên hoàn, dùng uống cùng với nước muối nhạt.
- Ích thận cố tinh: bao chế viên thảo hoàn: sơn thù 12g, phá cố chỉ 12g, đương quy 12g. Các vị tán bột mịn, thêm xạ hương 0,1g (3 ly), tán lại. Làm hoàn với mật ong. Uống với nước muối nhạt. Trị các chứng thận hư gây nên dương sự yếu, di tinh, hoa mắt, ù tai, điếc, tiểu vặt, lưng và đầu gối đau buốt.
- Bổ thận tráng dương: sơn thù du 40g,ba kích 40g, chử thực 40g, thạch hộc 40g, mẫu lệ phấn 40g, ngũ vị tử 1,2g, ngưu tất 60g, nhục quế 1,2g, phúc bồn tử 40g, thiên hung nướng 40g, thỏ ty tử 80g, thục địa 60g, thự dự 40g, tỳ giải 40g. Tất cả đem tán bột vo thành viên bằng hồ giấm hoặc tốt nhất là mật ong. Mỗi lần uống 12g với rượu ấm ngày 2 lần..
- Ngâm rượu sơn thù du làm ấm lưng, tay chân, đầu gối, an thần, bổ não, bổ tinh, chóng mặt, ù tai, hay quên, tay chân lạnh bằng cách: Giã nát tất cả các vị gồm ba kích 30g, bạch linh 30g, đỗ trọng 40g, ngũ vị tử 35g, ngưu tất 30g, nhục thung dung 60g, sơn dược 25g, sơn thù du 30g, thỏ ty tử 30g, thục địa 30g, trạch tả 30g, viễn chí 30g. Ngâm tất cả trong rượu nếp trên 40 độ. Ngâm từ khoảng nửa tháng là có thể dùng 1 chén nhỏ trước khi ăn rất tốt.
Hoặc có thể bào chế sơn thù du theo những phương pháp sau:
Ngâm với rượu, lấy thịt, bỏ hạt và đem thịt sấy khô với lửa nhỏ để dùng dần: Tẩm sơn thù nhục với rượu, cứ 1kg thịt quả thì dùng 60ml rượu. Đem bỏ vào bình, đậy kín và đem cách thủy cho đến khi thịt quả hút hết rượu. Cuối cùng lấy ra và đem phơi khô là dùng được.
Đọc ngay: Sâm đá chữa yếu sinh lý, ngăn ngừa ung thư, chống lão hóa, hỗ trợ tiểu đường, huyết áp thấp.
Đối tượng sử dụng sơn thù du
- Bệnh nhân mắc chứng thận hư, ù tai.
- Người già, người bị suy thận, suy giảm chức năng thận dẫn tới hiện tượng đi tiểu đêm nhiều lần, tiểu dắt, tiểu ít nhưng nhiều lần.
- Trẻ em suy dinh dưỡng hay ra mồ hôi trộm.
- Nam giới mắc chứng di tinh, mộng tinh, đi tiểu ra tinh dịch, yếu sinh lý.
- Phụ nữ rối loạn nội tiết.
- Người mắt vàng do can thận hư.
- Người mắc chứng đau xương óc.
- Phụ nữ kinh nguyệt không đều, rong kinh hoặc băng kinh.
- Người bị ù tai, suy nhược.
Lưu ý và kiêng kỵ khi sử dụng sơn thù du:
- Sơn thù du phơi khô có màu đỏ và vỏ dày hơn trông khá giống với táo tàu hoặc táo ta nên ở các tiệm đông y, khi đi mua thuốc cần lưu ý phân biệt cẩn thận. Tránh mua nhầm lẫn, hàng mốc và bị trộn tạp chất.
- Người bên trong có thấp nhiệt, tiểu tiện ít, thanh niên đang độ phát dục có viêm tiết niệu cấp hay đang ở độ tuổi dậy thì không nên dùng sơn thù du, tiểu tiện rắt buốt khác với việc tiểu ít nhưng đi nhiều nên trường hợp có buốt rát không được dùng sơn thù du mà phải đi đến các cơ sở y tế.
- Không tự tiện mua sơn thù du về sắc uống mà cần hỏi ý kiến dược sĩ, bác sĩ. Tránh lạm dụng uống thay nước lọc hằng ngày hay dùng rượu ngâm sơn thù du để nhậu, uống nhiều trong đám đình, tiệc.
Tham khảo: Củ hoàng tinh chữa ho ra máu, suy nhược, yếu sinh lý, rối loạn thần kinh thực vật.
Loại quả này hiện hiếm tại Việt Nam mà chỉ thường được nhập từ nước láng giềng nên Sơn thù du là vị thuốc quý hiếm. Tuy nhiên để đạt được kết quả tối ưu khi sử dụng món ăn và bài thuốc từ dược liệu này, bạn nên tiến hành thăm khám để xác định tình trạng bệnh lý và được thầy thuốc chỉ định bài thuốc thích hợp. Tránh mua phải hàng giả, hàng nhái hoặc hút hết dược tính.
Nguồn: https://www.tudiencaythuoc.com/