Cây đơn đỏ hay còn gọi là đơn tướng quân có hình dáng bên ngoài cũng khá bắt mắt và thường dùng trồng làm cảnh. Nhưng ít ai biết đên cây còn có công dụng gì mà các bệnh về da như viêm, chàm, mẩn ngứa đều phải kiếm tìm nó. Nó có thật sự thần thánh như lời đồn? Ngoài ra, khi kết hợp với một số loại thảo dược khác, cây đơn đỏ còn có thể chữa những bệnh nguy hiểm khác. Sự thật là gì?
Cây đơn đỏ là gì?
Cây Đơn đỏ thuộc dạng cây thân bụi lớn có độ cao vào khoảng dưới 1,5m. Thân nhỏ có phân nhánh màu tía xanh, lá có hình dạng như lá xoài hơi nhọn và gân mọc tỏa từ gốc, mọc đối xứng. Mặt trên màu cây đơn đỏ là lục thẫm, mặt dưới màu đỏ tía, có mép răng cưa nhỏ.
Hoa có màu hơi vàng mọc thành cụm bông ở đầu cạnh hoặc nách lá.Cây trơn nhẵn, không lông ở cả thân và lá. Cây thường phân bố ở nhiều nơi và mọc hoang. Có nhiều nơi trồng dùng làm cảnh và vừa làm thành phần thảo dược trị. Vì là loại cây trồng ngoài trời thường được làm cảnh ở sân vườn hoặc cổng. Ưa sáng, ưa ánh nắng mặt trời nên thường được gọi là đơn mặt trời.
Thành phần cây đơn đỏ
Theo nghiên cứu tại trường ĐH y TP. Hồ Chí Minh đã tiến hành nghiên cứu thì có thể xác định các thành phần có trong lá cây khá quan trọng. Có chứa saponin, tanin, flavonoid 1,5%, coumarin, anthranoid. Bộ phần thường được làm thuốc là lá, có một số căn bệnh có thể dùng cả thân. Lá cây đơn có mùi hơi hăng, vị đắng và ngọt hậu, tính mát nên thường được dùng trong thanh nhiệt giải độc, lợi tiểu, mát gan…
Xem thêm: Lá Trầu Không chữa bệnh về da, viêm da, bệnh trĩ, táo bón, phụ khoa
Theo y học cổ truyền
Theo các y thư xưa, lá đơn đỏ có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ thấp, khu phong, giảm đau, lợi niệu, cải thiện sức khỏe. Nhờ vào những tính chất trên, lá đơn đỏ được dùng để điều trị: mụn nhọt, mẩn ngứa, dị ứng, đại tiện/ tiểu tiện ra máu, tiêu chảy lâu ngày, lỵ…
Y học hiện đại
Ứng dụng lá đơn đỏ điều trị những bệnh lý sau:
- Mẩn ngứa, mụn nhọt
- Zona
- Mề đay, dị ứng
- Vú sưng tấy
- Sốt, cảm, nhức đầu, phong thấp đau nhức.
- Kinh nguyệt không đều
- Kiết lỵ, tiểu ra máu, huyết nhiệt mụn nhọt lở ngứa.
Xem thêm: Cây an xoa chữa ung thư gan, viêm gan, xơ gan, đau xương khớp, mất ngủ
Công dụng và các bài thuốc từ cây đơn đỏ.
Vì cây nổi danh chữa các bệnh ngoài da nên các bài thuốc được gọi tên như:
- Trị zona và mẩn ngứa: bệnh zona có lẽ là cái tên khá lạ không như mề đay, hay chàm. Nó dạng ngứa khắp người hay nổi bọng nước mà không rõ nguyên do. Thường tự xuất hiện gây khó chịu cho người bệnh, gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sinh hoạt hằng ngày.
Bài thuốc dùng lá đơn đỏ 40gram đem sao vàng hạ thổ sắc cùng 1 lít nước còn 1/3 chia làm 2-3 lần uống trong ngày. Sử dụng khoảng 1 tuần sẽ thuyên giảm.
- Chữa mề đay: Mề đay là phản ứng viêm da có cơ chế phức tạp, trong đó có sự can thiệp của chất trung gian hóa học histamin. Mề đay có thể xuất hiện ở bất kỳ vùng da nào trên cơ thể với những vết mẩn hơi phù nổi lên bề mặt da màu hồng, để lại cảm giác ngứa và xuất hiện thành mảng lan rộng khắp người. Sau một thời gian có thể tự lặn đi và xuất hiện ở vị trí khác.
Tham khảo thêm: Cây nghệ đen ngăn ngừa ung thư, viêm gan, giảm cơn đau bụng, đầy hơi
Đối với việc dùng lá đơn đỏ có thể kết hợp với các loại thảo dược khác theo nhiều cách như:
C1: Dùng 30g lá đơn đỏ,15g lá đậu ván, thài lài 15g, bầu đất tía 15g. Cho tất cả vào ấm sắc với nửa lít nước chia làm 3 lần uống trong ngày.
C2: Dùng 40g lá đơn đỏ đem sao vàng hạ thổ sắc cùng 1 lít nước chia làm 3 lần uống trong ngày. Nên kiên trì sử dụng từ 1 tuần để bệnh không quay lại và xuất hiện ở vùng da khác.
C3: Chữa mề đay ngoài uống thuốc thì việc tắm nước lá hoặc bôi ngoài da mới đem lại hiệu quả cao và nhanh chóng.
- Trị nhọt vú, sưng tấy, đỏ và đau: Dùng 20g lá đơn đỏ sắc với nửa lít nước còn lại 1/3 chia 3 lần uống trong ngày kết hợp với đắp ngoài da bằng. Ngoài ra, có thể dùng lá khô, đem vò vụn, sao nóng, bọc vải mỏng chườm nhẹ vào nơi sưng đau.
- Trị đại tiện ra máu, kiết lỵ, đi ngoài nhiều lần ở trẻ em: Dùng 12g lá đơn đỏ sắc cùng nửa lít nước chia làm 3 lần uống trong ngày.
- Trị chàm sữa, mề đay và mẩn đỏ ở trẻ em: Để điều trị dứt điểm các bệnh ngoài da ở trẻ nhỏ thì việc sử dụng lá thảo dược tắm là liệu pháp tốt nhất tránh dẫn đến tình trạng nhiễm trùng da và mang lại hậu quả không hay.
Dùng 100g lá đơn đỏ, 100g tầm phong ha tầm gửi đem nấu nước pha loãng ấm cho trẻ tắm, kết hợp với sắc uống lá đơn đỏ để dùng chia là 3 lần uống hằng ngày.
- Trị tiêu chảy, ngộ độc lâu ngày: Dùng 15g đơn lá đỏ đem sao vàng hạ thổ, 4g gừng tươi đem nướng chá, tất cả đem sắc cùng 600ml nước cô cạn cò 1/3 chia làm 3 lần uống trong ngày trước bữa ăn 30 phút đến 1 tiếng.
Lưu ý khi dùng cây đơn đỏ để tránh nhầm lẫn với cây đơn hoa đỏ (Ixora coccinea L.) thuộc họ Cà phê (Rubiaceae). Sở dĩ có tên vậy vì bông có hình dáng như hoa café mọc thành cụm tuy nhiên mang màu đó. Khác với cây đơn lá đỏ là cây này có lá khá to và xanh cả mặt trên và mặt dưới, mọc đối xứng có hình bầu dục, gân tỏa ra từ gốc lá. Hoa mọc thành cụm khá nhiều ở đầu cành hoặc ngọn cây. Hoa đơn đỏ nà người ta thường dùng để cúng và thường câ được trồng để làm cảnh.
Ngoài ra, lá và rễ của hoa đơn đỏ cũng được gọi là thảo dược được dùng làm thuốc chữa bệnh như: chữa kinh nguyệt không đều, băng kinh, rong kinh, kiết lỵ tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm, rối loạn nội tiết tố… ở phụ nữ nhưng cần được thăm khám ý kiến bác sĩ.
Cách tắm lá cây đơn đỏ cho bé
Đây là một trong những công dụng của cây đơn lá đỏ được các bậc cha mẹ sử dụng rộng rãi và có tác dụng rất tốt giúp trị mẩn ngứa ở trẻ. Khi tắm nước đun lá cây đơn đỏ cho bé không những không gây kích ứng da, dị ứng cũng như nhiễm trùng mà còn giúp làm sạch da, diệt khuẩn hữu hiệu.
Chuẩn bị 100g lá đơn đỏ, 100g tầm phong tất cả rửa sạch ngâm muối cho sạch sau đó đun lấy nước pha loãng, ấm nóng rồi tắm cho trẻ. Lưu ý nên dùng khi nước còn ấm và sử dụng khăn mềm để không gây ảnh hưởng đến da của bé. Sau khi tắm nước lá xong nên tắm lại qua nước lã sạch.
Xem thêm: quả táo méo chữa bệnh zona.
Vì sao cây đơn đỏ được gọi là lá mùng 5
Phong tục hằng năm vào ngày tết Đoan Ngọ mùng 5 tháng 5. Người dân ở mọi nơi sẽ đi thu hái lộc, lá, thảo dược để dành dùng trong năm. Và trong đó, loại cây quan trọng nhất người ta thường hái đem về là hoa đơn đỏ. Chính vì lý do này mà người ta đặt luôn cái tên là “lá mùng 5” chính là cây đơn đỏ.
Bởi trong khoảng thời gian này, khi tiết trời thường xuyên có nắng to cũng chính là lúc cây đơn đỏ sẽ phát triển tốt nhất, lá to, dày, nhiều nhựa cũng như nhiều dưỡng chất và thành phần dược tính cao nhất. Mặt dưới của lá cũng đỏ tía hơn những khoảng thời gian bình thường khác trong năm. Cây cũng cho hàm lượng hoạt chất cao nhất trong lá.
Cây đơn đỏ vẫn thường được người ta trồng làm cảnh hoặc hàng rào, trồng ở cổng ra vào hay trước sân. Vì cây này là loại ưa nắng nên không thể trồng trong nhà. Với đặc điểm dễ nhận biết, đẹp và dễ trồng, cây thường được trồng vườn nhà với nhiều công dụng khác nhau, sử dụng cho làm thuốc, nước tắm vô cùng hữu dụng.
Nguồn: https://www.tudiencaythuoc.com/